مرفین چیست؟

 
مرفین چیست؟
 

در سال 1804 م. اولین الکالوئید تریاک – که شناخته شد – مورفین(morphine) نامگذاری کردند که از کلمه مورفئوس (Morpheuse)خدای رویای یونان باستان مشتق شده بود . از سال 1850م. که سرنگهای تزریقی زیر جلدی به بازار آمد ، استفاده از آن گسترش بیشتری پیدا کرد.مورفین از تریاک استخراج میشود و یا مستقیما از ساقه خشخاش بدست می آید و به صورت پودری کریستالی به رنگ قهوه ای روشن و یا سفید می باشد.
مورفین به اشکال قرص، کپسول، پودر یا محلول عرضه می شود و از طریق خوراکی، کشیدن از راه مجاری تنفسی و تزریق زیر پوستی و داخل سیاهرگی مورد استفاده قرار می گیرد.شروع مصرف ‹‹ مورفین ›› را متخصصان به ‹‹ ماه عسل ›› تعبیر می کنند. زیرا ‹‹ مورفین ›› تمام احساسها را تغییر می دهد، و به تجربه های ادارکی، خلقی و حسی و اساساً ارتباطات شخص با دنیای خارج، ظاهر دلنشینی می بخشد. این لذت در ابتدا در مورد احساسات داخلی نامشخص، بسیار شدید است.
کارکرد ذهنی در سطوح بالا مانند قدرت استدلال نه تنها دچار اشکال نمی گردد، بلکه عملکرد آن با شور و هیجان زیاد توأم است. البته پس از مدتی مصرف، عادت پدیدار می گردد و شخص به ناچار مقدار مصرفی خود را افزایش می دهد.
اضطراب که خود جزئی از درد و رنج وابسته به کمبود احتمالی در اعتیاد است، سبب می شود که شخص علاوه بر افزایش مقدار مصرفی خود، فواصل مصرف را کاهش داده و به این شکل از بروز علائم کمبود و اضطراب احتمالی جلوگیری نماید.
البته افرادی هستند که مصرف روزانه خود را بدون افزایش قابل ملاحظه ادامه می دهند، و زندگی خود را براساس ریتم سرنگ ها قرار داده و به کار و زندگی معمولی خود مشغول می باشند. اما افراد دیگر قادر به تداوم کار و فعالیت نبوده و دائماً درپی بالا بردن مقدار مصرفی و پر کردن سرنگ های بعدی هستند.
اختلاف مورد اشاره مربوط به سازمان روانی – شخصیتی فرد و قدرت او در کنترل تمایلات و ارضا آن است. اما در اکثر موارد، اعتیاد به مشتقات ‹‹ تریاک ›› به طور عام و به ‹‹ مورفین ›› به طور خاص، موجب زوال سریع فیزیکی ، روانی و اجتماعی می گردد، و افرادی که قدرت ذهنی خود را حفظ کرده اند، رنج فراوان می کشند. زیرا دیگر از ماه عسل خبری نیست، بلکه فقط لحظات پر اضطراب و سختی وجود دارد که شخص به پرکردن سرنگ فردای خود می اندیشد.
مرفین به صورت امروزی برای از بین بردن درد از قرن 19 م. سابقه دارد و از حیث طبقه بندی فارماکولوژی، تضعیف کننده سیستم مرکزی اعصاب می باشد.
 
اثرات مرفین بر روی بدن
 

سیر تورنر در سال 1805 مرفین را از تریاک بدست آورد از دورن به عنوان استخراج کننده مرفین یاد شده است مرفین ماده موثر و جز اساسی تریاک بوده و 7 تا 14 درصد آنرا تشکیل می‌دهد این ماده به صورت گرد سفید یا کرم و گاهی قرمز آجری و مایع بدون رنگ وجود دارد طعم آن تلخ بویی تند و زننده دارد چنانچه مرفین را در آزمایشگاههای مجهز از تریاک بدست آورند بصورت پودر سفید رنگ است این ماده را به شکل قرص یا محلول در آب مقطر و گرد در اختیار معتادان قرار می‌دهند مرفین به صورت تجربی و غیر آزمایشگاهی نیز توسط معتادان تهیه می‌شود که رنگ آن کرم یا قرمز آجری یا قهوه‌ای روش است.

از نظر خواص فارماکولوژی مرفین نیز مانند سایر ترکیبات تریاک یا ماده تضعیف کننده سیستم عصبی مرکزی می‌باشد و مصرف عمده آن برای اهداف پزشکی است از مرفین ، هروئین و هیدرومرفین که مسکن قویتری نسبت به خود مرفین هستند بدست می‌آید. تقریبا 10 تا 15 در صد از ترشحات گیاه خشخاش را مرفین تشکیل می‌دهند.
اثرات مرفین بر سلسله اعصاب مرکزی
مغز انسان که مرکز پیچیده‌ترین واکنشهاست تدریجا اکنده از تجربیاتی می‌گردد که وی را قادر به زیستن می‌کند ورود مرفین (یا هروئین) کار دستگاه اعصاب را در سطوح گوناگون تغییر می‌دهد و در صورتی که این تغییر تداوم یابد آن دستگاه را به بدکاری مرفین و دائمی سوق خواهد داد که نتیجه آن در زندگی فردی ، خانوادگی و اجتماعی شخص منعکس خواهد گشت، مرفین بر دستگاه عصبی اثری پیچیده گذاشته و بعضی نقاط را تحریک و عمل بعضی دیگر را متوقف می‌کند بطور کلی می‌توان گفت مرفین اثر متوقف کننده و فرد نشاننده بر دستگاه اعصاب دارد و با تظاهراتی چون آرام بخشی ، خواب آلودگی ، تسکین درد ، پایین آمدن درجه حرارت بدن ، اثر ضد استفراغ دیرس و اثر فرونشانندگی بر دستگاه تنفس از طریق مراکز عصبی اما در عین حال مرفین اثرات تحریکی نیز بر دستگاه اعصاب مرکزی دارد چون تهوع ، استفراغ زودرس ، تنگ شدن مردمک چشم ، و انقباض عضلات روده‌ها...
اثر ضد درد مرفین
مرفین دارای اثر ضد درد ویژه‌ای می‌باشد و تمام مشتقات آن نیز اعم از مصنوع نیمه مصنوع دارای این اثر انتخابی می‌باشند. مثلا تصور کنیم که سوزنی را در پوست فرو بریم یا جسم داغی را روی پوست بگذاریم. شخص احساس درد می‌کند و همزمان چهره‌اش وضعیت عاطفی خاصی به خود می‌گیرد که این عمل مربوط است به تحریک پوستی بوسیله انتهاهای اعصاب منتشره در پوست گرفته شده و از طریق نخاع به مغز می‌رود و در آنجا در نقاط بخصوصی با سایر نقاط مغز که بنحوی عواطف فرد را کنترل می‌کنند مرتبط می‌گردد.

این تحریک موجب بروز حالت عاطفی خاصی می‌گردد. مرفین بر روی گیرنده پوستی درد تاثیر چندانی ندارد و شخصی که مرفین به او تزریق شده ناتوان از درک تحریک نیست درک این تحریک ممکن است حتی کاهش نیابد و تنها واکنشهایی که پس از احساس درد تظاهر می‌کنند از بین روند به این معنی که شخص اظهار می‌کند که درد هنوز موجود است اما او احساس راحتی می‌کند پس می‌توان نتیجه گرفت که درک تحریک‌های پوستی ، بینایی ، شنوایی و ارتعاشات با مرفین از بین نمی‌رود بلکه در واکنش عاطفی درک درد تغییر حاصل می‌شود.

مرفین به دلایل خاصل بر دردهای مبهم بیشتر از دردهای غیر مبهم حمله‌ای موثر است. گواینکه که در مقادیر زیاد دردهای ناشی از انسداد مجاری ادرار یا گوارش را نیز تسکین می‌دهد برای ایجاد اثر ضد درد باید گفت که اثر بر سلسله اعصاب مرکزی است تغییری که مخدرها در آستانه درک درد ایجاد می‌کنند نمی‌تواند توجیه کننده اثر ضد درد آنها باشد. همچنین به علت آنکه در واکنش انتهای اعصاب محیطی و انتقال الکتریکی در اعصاب محیطی تغییری نمی‌شود از این عوامل نیز نمی‌توانند علت اثر ضد درد مرفین و سایر مخدرهای باشند. آنچه امروزه مطرح است نقاطی از تالاموس و سیستم لیمبیک می‌باشند که گیرنده‌های مخدرها در آنهاست.
اثر روانی مرفین
از دیگر تاثیرات مرفین تغییر در هوشیاری و اندیشه است بدین معنا آگاهی فرد نسبت به خود و محیطش تغییر پیدا می‌کند چرت زدن ، ناتوانی در تمرکز فکر ، اشکال در فکر کردن ، خیره شدن ، کاهش تیز بینی و خماری در زمره علائم چنین حالتی هستند تنبلی و بی‌حرکتی پیامد استعمال مرفین می‌باشد.
اثرات مرفین بر مراکز تنفسی واقع در سلسله اعصاب مرکزی
تنفس انسان با نظم معینی تحت عملکرد مراکزی که در بصل النخاع و پل دماغی واقعند صورت می‌گیرد از آنجا که گیرنده‌های مرفین از تعداد در نقاط مذکور و به نور یافت می‌شوند روشن است که مرفین اثر وقفه دهنده و فرونشاهنده بر مراکزی وارد که کنترل و نظم تنفس در اداره آنهاست حتی مقدار کم مرفین می‌تواند سبب بروز اختلالاتی در تعداد تنفس ، حجم هوای دم و بازدم و گاهی بی‌نظمی‌های خاص دیگر شود. اگر مرفین داخل رگ تزریق شود بعد از حدود هفت دقیقه اثرات فرونشاننده آن آشکار می‌شوند اما اگر همین مرفین عضلانی تزریق شود تقریبا سی دقیقه زمان برای ظهور اثراتش لازم خواهد بود. در صورت تزریق زیر جلدی ، حدود نود دقیقه طول خواهد کشید تا اختلالات تنفس بروز کند و البته اگر خوراکی مصرف شود باز هم مدت بیشتری لازم خواهد بود.
اثر مرفین بر مراکز کنترل عفونت غدد مترشحه داخلی در سلسله اعصاب مرکزی
با تاثیر بر قسمت خلفی هیپوفیز باعث افزایش ترشح هورمون آ.اج (که از قسمت خلفی هیپوفیز ترشح می‌شود) و کاهش حجم ادرار را باعث می‌شود از نظر تاثیر بر قسمت قدامی هیپوفیز (آنتی بیوتیک) باعث مهار ترشح هورمون محرک غده فوق کلیوی و از نظر تاثیر بر غده تیروئید را کاهش می‌دهد. در تمامی هورمونهای محرک غده تناسلی بر اثر یک تزریق مرفین بر مراکز یا تزریقهای مداوم مهار شده و در نتیجه بی‌نظمی در قاعدگی ، نازائی و غیره ممکن است اتفاق بیفتد.
اثر مرفین بر مراکز کنترل کننده اندازه مردمک چشم
مردمک چشم تحت کنترل اعصاب مرکزی در روشنایی زیاد ، تنگ و در تاریکی گشاد می‌شود و به این ترتیب موجود زنده را از نقطه نظر بینایی کمک می‌کند معرف مرفین باعث تنگ شدن مردمک در هر نوبت استفاده از مرفین اتفاق می‌افتد از این پدیده تنگ شده مردمک چشم و بوجود نیامدن تحمل می‌توان در جهات مختلف استفاده کرد مثلا می‌توان گفت که آیا شخص که در حال ترک اعتیاد است از مخدرها استفاده گردد اشاره یا نه.
اثر مرفین بر دستگاه قلب و عروق
مرفین باعث کاهش فشار خون در عروق مغز نیز باعث گشادی و افزایش فشار مایع مغزی می‌گردد و مرفین و مشتقاتش در بیماران قلبی ریوی باید با احتیاط کامل استفاده شوند زیرا همین تغییرات اندک موجب مرگ می‌شوند.
اثر مرفین بر دستگاه گوارش
مرفین بر معده باعث کاهش ترشح شیره معده و کم شدن حرکات معده و تاثیر در تخلیه محتویات معده به روده می‌شود که ترشح لوزالمعده و صفرا به داخل روده باریک کم شود نتیجه این تاثیرات تاخیر در تخلیه روده باریک ، جذب زیاد آب ، سو هضم و جذب مواد غذایی و یبوست می‌باشد.
اثر مرفین بر سایر دستگاهها
مرفین بر مجاری ادرار و مثانه باعث احساس تکرار ادرار از یک سو و اشکال در دفع ادرار مرفین باعث گشاد شدن پوست ، تعریق و خارش می‌باشد. تاثیر مرفین بر هورمونهای جنسی انسان را ممکن است بطور عقیم شدن سوق دهد.
 
بررسی اثرات مرفین در نارسایی احتقانی قلب
بطورساده وقتی که برون ده قلب برای تامین نیاز بدن کافی نباشد قلب دچار نارسائی شده است دراثر این نارسائی وکاهش قوه انقباض قلب یکسری فعل وانفعالات شیمیایی دربدن اتفاق می‌افتد که منجربه‌افزایش پس بار، حجم خون - سدیم وآب بدن شده که این افزایش‌ها باعث ایجاد علائم احتقان میگردد ونارسائی احتقانی قلب CHF حاصل میگردد. اتیولوژی و فیزیوپاتولوژی این بیماری بطور کامل تشریح شد.ادم حاد ریه ادم پولمرنر یک وضعیت اضطراری تنفسی است که علاوه بر CHF دارای علتهای کاردیوژنیک و غیرکاردیوژنیک دیگری نیز می‌باشددراین حالت به‌علت افزایش فشارپرکنندگی بطنی، پیش باروپس بار، آب میان بافتی به‌علتافزایش نفوذپذیری کاپیلرها وارد آلوئولهای هوائی شده وعلائمی نظیر دیس پنه، تاکی پنه، هیپرپنه، خس خس سینه، بی‌قراری، احساس خفگی، زردی و عرق زیاد دیده می‌شود، لذا به‌خاطر وجود همین علائم خطرناک یک درمان فوری و موثر لازم می‌باشد. استفاده از دیورتیکها، وازودیلاتورها و اکسیژن تراپی از اصول درمانی ادم ریه بوده که باعث کاهش حجم خون و آب ریه، کاهش پس بارو پیش بار، گشادی عروق ورسیدن اکسیژن به ریه می‌گردد. بااستفاده از این اصول درمانی میتوان ادم پولمرنر رادربیمار برطرف نمود، ولی از آنجائی که برطرف نمودن آشفتگی و دردو ایجاد یک احساس آرامش دربیمار ازاهم مسائل درمانی است استفاده ازیک داروی مناسب که هم ضددرد و هم آرامبخش باشد ضروری بنظر می‌رسد باتوجه به‌فوائد داروهای نارکوتیک مرفین که دارای اثرات کاهش پس بار، اثروازودیلاتوری متوسط، برطرف کننده دیس پنه قلبی وکاهش پیش بار واثرضددردی وسداتیو می‌باشند، ماازاین دسته مواد برای درمان ادم ریه بخصوص مرفین استفاده می‌کنیم.مرفین نه تنها تداخل با درمان اصلی بیماری ندارد بلکه به‌عنوان یک داروی مکمل و به‌خاطر اثرات سینرژیستی آن با داروهای دیگر باعث افزایش و تسریع روند بهبودبیماری میگردد.مرفین خود در درمان CHF جایگاهی ندارد بلکه برای درمان ادم ریوی ناشی از این بیماری بکار می‌رود.دراین مقاله اثرات مرفین برروی ادم پولمونر بررسی گردید. باتوجه به‌آزمایشها و مطالعات انجام شده روی بیماران نشان داده شد که مرفین اولا دارای اثر دپرسیون تنفسی بوده وباعث کاهش تعداد تنفس دربیماران می‌شود ثانیا داروئی مناسب برای برطرف نمودن دیس پنه قلبی می‌باشد ثالثا داروئی است که هم‌بطور موضعی و هم به‌طور غیرمستقیم باعث گشادی عروق میگردد. مرفین باکاهش تخلیه اعصاب سمپاتیک کاهش اثر آدرنرژیک درسطح CNS بطور غیرمستقیم باعث گشادی عروق میگردد.این اثر در اندامها وارگانهای بدن به‌صورت کاهش مقاومت عروق وافزایش جریان خون دیده میگردد ولی قادر به‌ایجاد یک استخر وریدی دراندامها نمی‌باشد.مشابه‌داروهای وازودیلاتور بلکه بیشتر باعث ایجاد یک استخر معائی میگردد رابعااین دارو دارای اثرات آرامبخشی وسدیشن است .ازطرفی مرفین تغییر اندکی درشاخص قلبی ایجاد می‌کند، شاخص ضربانات قلب، فشارپرکنندگی غیرمستقیم بطن چپ، فشارعروق پولمونر ومقاومت کل عروق پولمرنر، HR ورفلکس تنگی عروق بعد ازیک دم عمیق بعد ازتجویز داروثابت مانده ویاتغییرات بسیار اندک بوده است .